1921 Vasiyeti beş kısımda mütâlâa etmek mümkündür.
Birincisi: Vâcip olan vasiyet'dir. Mükellefin üzerinde; emânet, meçhûl (varislerin bilmediği) borçlar, verilmemiş zekât, öşür ve bunun gibi mâli ibadetler, yerine getirilmemiş nezr(adak), hacc gibi hususlar, meşrû sebeblerle tutulamayan Razaman orucu'nun fidyesi veya keffâretler sözkonusu ise, bunları vasiyet etmesi vâciptir.
İkincisi: Müstehab olan vasiyet'dir. Bir mü'minin; hiçbir vârisi bulunmaz ve borcu da olmazsa; bütün mal ve menfaatlerini İslâmi hizmetlere harcanmasını vasiyet etmesi müstehaptır.
Üçüncüsü: Mendub olan vasiyet'dir. İslâm'a hakkı ile hizmet edemediği için üzülen bir mü'min'in; İslâm'ı tebliğ eden ûlemaya ve cihad eden kimselere vasiyette bulunması mendub'dur.
Dördüncüsü: Mübah olan vasiyet'dir. Kimsesizlere, yolda kalmışlara ve fakirlere vasiyette bulunmak mübâh'dır.
Beşincisi: Mekrûh olan vasiyet'dir. Bir mü'minin; İslâmi hududlara riâyet etmeyen ve haram işlemekle meşgul olan kimselere vasiyet etmesi mekruhtur.(50)
1922 Kur'ân-ı Kerîm'de: Ey iman edenler!.. Ölüm (ün sebebleri) herhangi birinizin karşısına gelip çattığı zaman; (edeceğiniz) vasiyyet zamanında aranızda ya içinizden adâlet sahibi iki şâhid (tutun), yahud yeryüzünde sefer halinde iken başınıza ölüm musiybeti gelmişse, sizden olmayan diğer iki keşiyi (şâhid) yapın"(51) hükmü beyan buyurulmuştur. Vasiyet'in; iki âdil şâhidle tesbiti oldukça önemli bir hadisedir. İmam-ı Kasani; bu Ayet-i Kerime'nin vasiyetin meşruluğuna kat'i delil olduğunu zikreder. Ayrıca Resûl-i Ekrem (sav)'den itibaren hiç kimsenin vasiyette itiraz etmediğini; bunun da "icmâ sebebi" olduğunu kaydeder.(52) Eğer vârisler; vasiyetin var olup-olmadığı hususunda ihtilâfa düşerlerse, Kadı (Hâkim) konuyu çözüme bağlar!.. Hanefi fûkahası; vasiyet hususunda şâhid tutmanın esas olduğunda ittifak etmiştir.(53) Dolayısıyla "Vâsiyet" etmeyi düşünen bir mü'min: Mutlaka iki âdil şâhid bulundurmalıdır.Vasiyet'in yerine getirilmesi; borcun ödenmesinden sonraya bırakılır. Zira borcun ödenmesi farzdır.(54) Ancak alacaklılar; ölüm hadisesinden sonra, borcu bağışlarlarsa, engel ortadan kalktığı için vasiyet derhal yerine getirilir.