Soru: "Her devletin, kendi şartlarına uygun bir idare sistemi vardır. Bu idari sistem içerisinde; şehirlerin, ilçelerin, beldelerin ve köylerin yerleri bellidir. Kur'an-ı Kerim'de mısr (şehir) ve karye (köy) kavramları yer almaktadır. (...) İslam alimleri; başta Cum'a namazı olmak üzere bazı ibadetlerin mısr (şehir) hükmünde olan yerlerde eda edilebileceği üzerinde durmaktadırlar. İslam fıkhında; bir beldenin mısr (şehir) veya Karye (köy) olarak nitelendirilmesinde belirli bir ölçü var mıdır? (...) Hanefi fukahası'nın şehir ve köy tasnifi, nüfusla ilgili midir? Bazı ibadetlerin, sadece şehirlerde eda edileceğine dair bir hadis-i şerif var mıdır?"


CEVAP: Hanefi fukahası; mısr (şehir) ile karye (köy) arasındaki keyfiyet farkını, ceza hukukunun uygulanması ve ahkamın tatbiki edilmesiyle izah etmiştir. Mısr (şehir) için nüfus gereklidir, fakat belirleyici unsur değildir. İmam-ı Merginani: "Şehir öyle bir mevzidir ki; içerisinde hadd cezalarını (ceza hukukunu) uygulayan ve hükümleri infaz eden bir emiri veya kadısı bulunur." (5) diyerek, şehrin keyfiyetini ortaya koymuştur. Feteva-ı Hindiye'de: "Zahiru'r rivayede şehir; kendisinde kadı ve müftü bulunup, haddlerin ikame edildiği ve binalarının da Mina binaları kadar olduğu yerdir. Hülasa'da "itimad bu kavil üzeredir" denilmiştir. Tatarhaniye'de de böyledir. Hadleri ikame etmenin manası; bunu yapmaya gücün yetmesi, yetki ve selahiyetin bulunmasıdır. Giyasiye'de de böyledir"(6) hükmü kayıtlıdır. Bazı ibadetlerin, sadece şehirlerde oturan insanlara mükellefiyet getirdiği sünnetle sabittir. Resul-i Ekrem (sav) in: "Bir mükellefe ne cum'a namazı, ne teşrik tekbiri, ne bayram namazı yoktur. Bunlar ancak şehirde (oturan mükellefler için) vardır"(7) buyurduğu malumdur. Bu hadis-i şerif, fakih raviler kanalıyla gelmiş ve muteber kaynaklarda yer almıştır. Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim.

(1) İmam-ı Merginani-El Hidaye-Kahire: 1965 C: 1 Sh: 82. (2) Şeyh Nizamüddin ve Heyet-Feteva-ı Hindiyye-Beyrut: 1400 C: 1 Sh: 145. (3) İmam-ı Kasani-El Bedaiu's Senai-Beyrut: 1974 C: 2 Sh: 258-259 ayrıca İmam-ı Serahsi- A.g.e. C: 2 Sh: 1