Soru: "Orucun farz kılındığı ayet-i kerimede geçen ve oruç tutmamayı meşru kılan ihtiyarlığın sınırı nedir? Babam yetmişiki yaşında. Geçtiğimiz Ramazan-ı Şerif ayında, "Babacığım, fakirlere fidye verelim. Hayatını tehlikeye atma!.." teklifinde bulundum. Bu teklifimi reddetti ve "Fidye, oruç tutmaya gücü yetmeyenler içindir. Allah'ın (cc) izniyle benim gücüm yeter" dedi. Bir insan kaç yaşında şeyh-i fani olur?"


CEVAP: İhtiyarlığı sebebiyle oruç tutmaya gücü yetmeyen bir mükellef, ma'zur sayılır. Bu kimseler, her gün için bir yoksula fidye verirler. İmam-ı Merginani: "Bu hususta asıl olan, Allahu Teala (cc)'nın, 'Oruç tutmaya gücü yetmeyenler üzerine de bir yoksul doyumu fidye vermek lazım gelir' hükmüdür. Şayet oruç tutmaya gücü yeterse, fidye batıl olur. Çünkü, oruca fidyenin bedel olabilmesinin şartı, acziyetin devam etmesidir"(1) diyerek, meseleyi izah etmiştir. Bu tesbitten sonra, "Bir insan kaç yaşında şeyh-i fani olur?" sualinize geçebiliriz. Şeyh-i fani (aşırı ihtiyar) olma hali, insandan insana değişiklik arzedebilir. Bazen ellibeş yaşındaki bir insan şeyh-i fani olurken, altmış yaşındaki bir insan dinç ve sağlam olabilir. Her insanın içinde bulunduğu durum farklıdır. Dolayısıyle şeyh-i fani olma halini belirli bir yaş ile sınırlandırmak kolay değildir. Feteva-ı Hindiyye'de: "Şeyh-i fani; ölümüne kadar her gün kuvveti noksanlaşan kimsedir ki, bunlar tekrar kuvvet bulmadan vefat ederler. Bu durumda olan kimseler; dilerlerse fidyelerini Ramazan-ı Şerif ayının başında, bir defada verebilirler. İsterlerse fidyeyi ayın sonuna bırakırlar.(2) hükmü kayıtlıdır. Babanızın yaşının yetmiş iki olduğunu ve birçok hastalığının bulunduğunu belirtiyorsunuz. Mü'min ve mütehassıs bir doktora götürüp muayene ettirmenizde fayda vardır. Muayene sonucunda ortaya çıkan netice ile amel edebilirsiniz. Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim

(1) İmam-ı Merginani- El Hidaye - Kahire: 1965, C:1, Sh:127. (2) Şeyh Nizamüddin ve Heyet- Feteva-ı Hindiyye-Beyrut: 1400, C: 1, Sh: 207.